Mitsuko Uchida: Chậm mới tốt.

“Cho nên đừng có ngồi nhà buổi tối để xem truyền hình. Đó không phải là những gì mà một nghệ sỹ trẻ nên làm. Nhưng tôi bảo không. Cây thứ tư là một chú bé con mà tôi mới học được cách quấn tã.

Nếu cây đàn piano chưa rơi khỏi bục thì chỉ là bởi có một đường bao mảnh bằng gỗ giữ cây đàn trên sân khấu.

Tôi nói cho anh một bí mật. 2 Trong chuỗi hòa nhạc Proms, người ta bán cả vé đứng khu vực trung tâm khán đài và cầu tiêu tầng trên loanh quanh sân khấu với giá rẻ hơn nhiều so với giá ghế ngồi. ” Dù vậy, bà vẫn cho rằng không chỉ các bậc phụ huynh và nền công nghiệp âm nhạc mà bản thân các nghệ sỹ trẻ cũng phạm sai lầm. “Trong cuộc sống, mọi chuyện đều tốt hơn nếu được phát triển chậm rãi,” bà nói.

“Nếu bất kỳ bậc phụ huynh nào ngày nay làm điều đó, hiệp hội bảo vệ trẻ thơ sẽ lần theo họ ngay!” Nhưng bà vẫn thấy thất vọng về những bậc ba má huênh hoang. Nhưng khán giả cũng có thể mua vé đứng cho cả mùa, được bán đến trước khi buổi hòa nhạc bắt đầu 20 phút. Nó chẳng thể nào về lại nếp như cũ được nữa. Nhưng bà vẫn thích chơi piano hơn chứ?   Hoàn toàn như vậy.

Bà có bao giờ lơi nó ra không?   Tôi thích không phải làm gì và chỉ nhìn ra biển. “Khi còn là một đứa trẻ, tôi luôn không thích những gì tôi nghe thấy từ đôi bàn tay mình,” bà kể. Đó là khi bạn cảm thấy khát khao.

Trong thời kì này, các buổi hòa nhạc và các sự kiện âm nhạc khác diễn ra hằng ngày, chính yếu tại Royal Albert Hall (với hơn 70 buổi hòa nhạc). Chỉ có lưng, vai và đầu óc tôi cần được thư giãn. Bà cũng dành một gam màu tối trong ngôn ngữ khi nói về những nghệ sỹ trẻ đang phải xoay trở để xây dựng sự nghiệp trong một thị trường cạnh tranh khốc liệt, và theo cái nhìn của bà, họ đang tụ hợp thái quá vào những cái lợi trước mắt hơn là hoàn thiện phẩm chất nghệ thuật lâu bền.

Giờ tôi có bốn cây đàn, đều của hãng Steinways – một cây tôi gọi là “Ông lão”, được chế tạo năm 1962 và tôi mua năm 1982. Tôi bó tay với họ. Tôi còn nhớ [nhạc trưởng] Kurt Sanderling từng nói rằng chương chậm nghe như thể Chúa Trời giáng một lời nguyền xuống địa cầu qua phần đệm của dàn nhạc, trong khi phần độc tấu piano đáp lại giống như một lời nguyện cầu được viện trợ – nó đẹp như vậy đấy.

Albert Hall không phải là một nơi dễ dàng để biểu diễn, đặc biệt là khi khán giả đứng ngay cạnh khuỷu tay bà 2.

“Anh chẳng thể đổ lỗi cho ai khác,” bà nói. Chỉ có vào sọt rác… Nhưng tệ nhất là mái tóc của tôi.

Uchida là một thần đồng đã sống qua trải nghiệm này: sinh ra ở Nhật Bản, là con gái một nhà ngoại giao, bà được nhận vào Học viện Âm nhạc Vienna ở tuổi 12 và có buổi độc tấu trước nhất tại phòng hòa nhạc Musikverein của thành phố khi mới 14 tuổi.

Tôi thử nhắm một mắt lại để khỏi phải thấy cảnh đó nhưng như thế quá kỳ cục. Bà được sinh ra ở Nhật Bản, lớn lên ở Vienna và hiện giờ sống ở London. Nhưng bà cả quyết không bao giờ mộng ảo về nhân kiệt của mình. ’” Uchida được ủy thác đảm đương về mặt nghệ thuật của Borletti-Buitoni Trust, một tổ chức từ 10 năm nay đã trao học bổng cho những nghệ sỹ trẻ và nhóm nhạc có anh tài đặc biệt. “Những ông bố bà mẹ của các thần đồng là tệ nhất.

Uchida cũng thu âm một tuyển các bản concerto của Mozart với Cleveland Orchestra do bà chỉ huy từ cây đàn piano: tất các bản thu âm trong series này đều nhận được sự hoan nghênh của giới phê bình âm nhạc và trong số đó, bản thu âm piano concerto số 23 và 24 đã đem về cho bà giải Grammy trước tiên vào năm 2011.

Một số nghệ sĩ trẻ, bà nói, đã liều lĩnh hoang phí tiềm năng của mình; giữa một môi trường văn hóa hướng tới sự làm giàu nhanh, họ bị nền công nghiệp âm nhạc “vắt kiệt”, làm việc quá nhiều, trong khi còn quá non nớt và sẽ không thể phát triển lên nữa. Khi ở nhà, tôi thường dành cả ngày quanh những cây đàn của mình.

Bên cạnh cái độc đáo, nó có một ý thức rất khó biểu hiện. Bà có thể cắt tóc và mặc một bộ xống áo thoải mái hơn chứ?   Tôi đang suy nghĩ về điều này một cách nghiêm chỉnh. Nó rẻ và kiến hiệu. ” Rốt cục, bà nhấn mạnh, các nghệ sỹ trẻ cần phải có trách nhiệm với sự tiến bộ của bản thân và không đồng lõa với việc khai hoang hào kiệt của mình khi chưa đạt độ chín.

Đó cũng chính là màu mà matador dùng để làm cho con bò phải nổi điên. Tại sao bà luôn chơi đi chơi lại tác phẩm này?   Để tôi có thể chơi hay hơn nữa.

Bà nói về những cây đàn này thật âu yếm…   Chúng cũng giống như con người – quờ đều là đàn ông. Khán giả không thể đứng gần hơn thế. Cây thứ hai dùng để luyện tập rất tốt. Chúng tôi tầng những nghệ sỹ trẻ có anh tài để chứng tỏ và có thể cần thêm thời kì [để phát triển]. Những ngón tay tôi không bao giờ cảm thấy mệt mỏi.

Vé đứng lẻ cho từng buổi trình diễn chỉ được bán trong ngày diễn ra hòa nhạc, vì thế mới có hàng người chờ mua vé dài dằng dặc vào những ngày có các nghệ sĩ nổi tiếng biểu diễn. Không để ai phải nghĩ: liệu cái dải áo của bà ấy có tuột xuống không, áo lót của bà ấy có bị lộ không?   Bà sẽ dẫn dụ một người mới đến với nhạc cổ điển nghe bản piano concerto số 4 của Beethoven như thế nào?   Khi anh hỏi một nghệ sỹ piano thích tác phẩm nào trong số năm bản piano concerto của Beethoven, họ sẽ luôn trả lời là bản số 4.

Có thể lần này tôi sẽ tiến sâu hơn vào trong lòng tác phẩm. Tôi vẫn nói tiếng Nhật với chị gái và người anh họ. “Âm nhạc thật sự còn hơn cả đẹp, và mọi người nên nếm trải nó,” bà nói. Bên cạnh việc tương trợ các nghệ sĩ trẻ phát triển nhân tài với tư cách người đảm trách Borletti-Buitoni Trust, bà còn là đồng đạo diễn của Liên hoan Âm nhạc Marlboro [liên hoan âm nhạc dành cho các nghệ sĩ biểu diễn nhạc cổ điển trẻ tuổi được tổ chức trong bảy tuần liên tiếp vào mùa hè mỗi năm ở Vermont, Mỹ].

Khi chơi những nốt nằm ở phía cuối bàn phím, bất chợt ta thấy thấy dội vào mắt mình là một người nữ giới diện váy đỏ trang sức rung rinh ở dãy ghế phía trước.

Nhưng hẳn nhiên, nếu hãng thu âm nào đó đề nghị, thì cũng thật khó cho một nghệ sỹ trẻ khi phải nói ‘Ồ không, tôi chưa sẵn sàng. Mitsuko Uchida dường như chơi dễ dàng chấp thuận. Mà xác suất có một quý bà diện váy đỏ trang sức rung chuyển ở hàng ghế đầu là đến 95%. Nó đã được thay mới nhiều chi tiết nhưng phần khung vẫn giữ nguyên.

Bà sống trong một ngôi nhà kín đáo ở Notting Hill với phòng tập đàn ở phía đối diện – ở trung tâm náo nhiệt nhưng bà lại tách biệt khỏi nó…   Vâng, quơ những gì tôi cần làm chỉ là băng qua đường.

Không cứ là biển nào. ” Tiêu biểu là những nghệ sỹ ở lứa tuổi 21 đến 32, vốn nhiều tuổi hơn “những người mà các nhà quản lý và công ty thu âm có thể muốn - thường nhật với họ ‘càng trẻ càng tốt’. Hãy đến dự một buổi hòa nhạc. Điều đó có tức thị họ không có đủ thời kì để học một cách thật sự và do đó họ không có gì để nói qua thứ âm nhạc họ chơi.

“Tôi đã thấy quá nhiều nghệ sỹ trẻ bị thúc bách quá thô bạo, quá sớm và họ biến mất rất nhanh,” bà nói. Những tiêu chuẩn khắt khe của bà được vận dụng với mọi thứ từ lối chơi đàn, vốn đã được kính trọng trên toàn thế giới.

Họ thường từ bỏ kế hoạch của mình khi nghe tôi nói vậy. Thanh Nhàn  tổng hợp và dịch ------------- 1 The Proms, hay The BBC Proms, được đề xướng từ năm 1895, là sự kiện âm nhạc kéo dài tám tuần vào mùa hè hằng năm ở London.

Tôi vốn thích bơi trong làn nước mặn. Phải trời nóng tôi có thể cởi nó ra. “Tôi nhận thấy sự thiếu nghĩa vụ của một số hãng thu âm và các nhà quản lý khi kinh doanh những nghệ sỹ trẻ có tiềm năng ăn khách một cách chóng vánh. Còn các thầy cô, nếu họ ngợi khen mình thì đó là bởi những bạn còn lại chơi dở mà thôi.

Bà nổi danh bởi kỷ luật khắt khe đối với bản thân. Chắc tôi sẽ phải tìm một nơi ở châu Âu để chứa nó và tránh lúc nào cũng phải vận tải theo một chiếc đàn piano – đó thật sự là một việc phức tạp.

Các nhóm làm phim luôn muốn được vào đây. Bản thu âm piano concerto của Schoenberg mà bà thực hiện với Pierre Boulez và dàn nhạc Cleveland Orchestra đã giành được bốn giải thưởng, trong đó có giải của Gramophone cho bản concerto xuất sắc nhất.

Về căn bản tôi hay mặc một chiếc quần rộng, một chiếc áo ôm nhỏ ở bên trong và một chiếc áo rộng trong mờ trùm bên ngoài. Họ chỉ chơi một số tác phẩm cố định và nhai lại tất những tác phẩm ấy mọi lúc. Phòng làm việc của bà là một nơi tôn nghiêm?   Đúng vậy. Tôi có tới ba thứ tiếng mẹ đẻ và tôi không xuất sắc ở bất kỳ thứ tiếng nào. “Có một điều tôi không từng là làm giàu nhanh và danh tiếng sớm,” bà tỏ tường, “và tôi không hài lòng sự thiếu thẩm mỹ chỉ để bán được cái gì đó.

Thế đấy. Nguyên tắc số một là không để công chúng phân tâm. Áo của bà là do Issey Miyakes thiết kế?   Ồ không, nó là áo lụa Venice có những nếp gấp hờ… Nếu gặp chút hơi ẩm nào – tức là mồ hôi – tất những nếp gấp sẽ phẳng ra.

Điều đó có thể gây bối rối về văn hóa…   Vâng. Bà làm gì để coi sóc đôi bàn tay mình?   Tôi không làm gì cả, ngoại trừ về mùa đông, những ngón tay tôi bị nẻ nên tôi dùng Vaseline.

Hầu như thường ai đến, và không bao giờ được mang theo thứ đồ ăn hoặc rượu tồi nào. Nó là một nơi tĩnh.

Ngay khi còn là một đứa trẻ, khi khả năng phân tích của tôi là con số không, tôi đã chờ đợi những phút giây đặc biệt đó. “Tôi nghĩ: Được thôi, cha mẹ cứ nghĩ mình thiên tài nhưng ba má thiên tư rồi, chỉ vì mình là con của bác mẹ.

” Những áp lực gây tổn hại cũng có thể xảy ra sớm nữa – mặc dù trong quá cố chuyện này còn tệ hơn: “Năm 1762, Leopold Mozart đưa đứa con trai sáu tuổi Wolfgang đi lưu diễn lần đầu trong đời,” Uchida nói.

Bà nổi tiếng hơn cả nhờ biểu diễn các tác phẩm của Mozart, Schubert, và Beethoven, song song cũng lôi cuốn được một đời thính giả mới khi trình diễn âm nhạc của Berg, Schoenberg, Werben và Boilez. Phần nhiều thời gian tôi nói tiếng Anh. Chỉ có những cây đàn và âm nhạc. ” Mitsuko Uchida sinh năm 1948, năm 1969 giành giải nhất Cuộc thi Beethoven ở Vienna và năm 1970 giành giải nhì tại Cuộc thi Piano Quốc tế Chopin.

Cây thứ ba tôi gọi là Chàng trai đến từ Munich – loại sẽ lái xe thể thao ấy. “Anh phải có suy nghĩ của riêng mình. Màu đỏ rất phiền phức cho người trình diễn. Đó là còn chưa kể đến cái nóng?   Không có nhiều thứ anh có thể can thiệp. Dưới đây là trích đoạn đáp phỏng vấn của bà nhân bà trở lại với sự kiện Proms 1 2013 diễn ra tại London từ ngày 12/7 đến 7/9 vừa qua, sau 20 năm vắng mặt.

Nhưng tôi đếm nhịp, và tư duy âm nhạc bằng tiếng Đức vày đó là lề thói mà tôi đã lớn lên cùng nó. ” Thông điệp của bà nghe có vẻ như khô nhưng ẩn sâu bên trong nó là tình vô hạn bến dành cho âm nhạc. Và tôi đã đúng. Tôi bị nóng gớm ghê ở gáy.

Chúng làm cho bạn chấn động. Nó cũng chưa tệ bằng một nửa phòng hòa nhạc Musikverein nổi danh của Vienna.